काचबिंदू कसा टाळाल? Avoid glaucoma

काचबिंदू कसा टाळाल?

How to Avoid glaucoma | Cause of glaucoma In India | glaucoma Treatments Surgery 2013 

कोणत्याही आजारावरील उपचाराची सुरुवात ही जीवनशैलीमधील बदलाने होते. काचबिंदूही त्याला अपवाद नाही. परंतु, जीवनशैलीतील बदलाने विशिष्ट आजार बरा होत नसेल, तर शस्त्रक्रियेशिवाय पर्याय नाही .. चबिंदूच्या उपचारामध्ये यश व शाश्‍वती किती? हा प्रश्न कायम विचारला जातो. निदान किती लवकर झाले, आजार कोणत्या टप्प्यांत आहे, व्यक्तीची जीवनपद्धती व इतर धोकादायक आजार या सर्व गोष्टींवर हे अवलंबून असते. सर्वसाधारणपणे पहिल्या टप्प्यातील आजार थांबविता येतात, मध्यम टप्प्यातील आजाराची प्रगती थांबविता येते व तिसर्‍या टप्प्यातील आजारांमुळे येणारे अंधत्व लांबविता येते. तरीही ५ टक्के रुग्णांमध्ये अपयश शक्य आहे. काचबिंदू होण्याचे नेमके एकच कारण नसते आणि त्यातील काही कारणांवर आपण पूर्ण उपचार करू शकत नाही.

जीवनपद्धती : जीवनपद्धती बदलणे हे सर्वांगीण आरोग्याबरोबरच काचबिंदूसारख्या आजारात निश्‍चितच उपयुक्त आहे. हे शास्त्रीय पाहणीत सिद्ध झाले आहे. याचे मार्गदर्शन करण्यात आम्ही नेत्रतज्ज्ञ कमी पडतो, असे मला प्रकर्षाने वाटते.

झोप, व्यायाम, फळे, पालेभाज्यायुक्त शाकाहारी आहार, नैसर्गिक जीवनसत्त्वांचा समावेश, धूम्रपान, दारू, तंबाखू व तत्सम व्यसनाधीनता डोळ्यांच्या शिरेचा नाश करते. त्यामुळे कोणत्याही औषधांचा परिणाम होत नाही. मानसिक ताणतणावाचा डोळ्यांच्या शिरेच्या रक्तपुरवठय़ावर परिणाम होतो. रक्तवाहिन्यांतील चरबीमुळे रक्तपुरवठा असुरक्षित होतो, हे लक्षात ठेवले पाहिजे. आधुनिक व महागडी औषधे वापरली म्हणजे आपण सुरक्षित झालो, असे अजिबात मानू नये. रक्तप्रवाह व रक्तदाबातील चढ-उतारही दृष्टीस धोकादायक ठरू शकतात. यासाठी मानसिक संतुलन, शांती देणारा योग यांचा उपयोग नक्कीच होऊ शकतो.

डोळ्य़ांची बरीच औषधे ही डोळ्यांचा अंतर्दाब नियमित आटोक्यात ठेवण्याचे काम करतात. काही औषधे शिरेचा रक्तपुरवठा वाढवितात किंवा मज्जातंतूचा र्‍हास कमी करतात. काही औषधे ही अंतद्र्रवाची निर्मिती कमी करून तात्पुरता दाब कमी करतात. ही औषधे ३ किंवा ५ सीसी बाटलीत उपलब्ध असतात.

'पिलोकारपीन' हे मूलद्रव्य औषध ६0-७0 वर्षांपूर्वीचे. अजूनही काही प्रमाणात व तातडीच्या कांचबिंदूमध्ये ते उपयोगी आहे. यानंतर संशोधन झालेली अनेक औषधे आता बाजारात उपलब्ध आहेत. याशिवाय 'ब्रीमोडीन', 'डॉरसोलामाईड', तर 'अँसेटाझोलामाईड मॅनीटॉल' हे इंजेक्शन तातडीच्या उपचारांची गरज असणार्‍या रुग्णांत वापरण्यात येते.

शस्त्रक्रियेचा पर्याय : ज्या रुग्णांचा अंतर्दाब नियमित औषधाने आटोक्यात राहात नाही, जे रुग्ण औषधे नियमित टाकू शकत नाहीत किंवा ज्यांना तपासणीला नियमित येणे अशक्य आहे आणि दृष्टी हळूहळू कमी होतेय, अशा रुग्णांवर शस्त्रक्रिया करणे जरुरीचे असते.

शस्त्रक्रियेचा फायदा असा, की डोळ्यांतील दाब कमी करण्याचा सूक्ष्म अंतर्गत मार्ग तयार केला जातो. त्यामुळे दाब कायम कमी राहू शकतो. तज्ज्ञ-प्रशिक्षित-नेत्रतज्ज्ञ दुर्बिणीखाली ही शस्त्रक्रिया बिनधोक करू शकतात.

(१) लेसर Iridotomy, (२) लेसर trabeculo plasty, (३) लेसर Canaliculostomy मोजक्या, ठरावीक रुग्णांनाच याचा उपयोग होतो. ८0 ते ९0 टक्के रुग्णांवर trabeculectomy म्हणजेच अंतरजलाचा निचरा होणारी शस्त्रक्रिया केली जाते.

लवकर अचूक निदान, सातत्याने डोळ्यांतील थेंबाचा वापर, नियमित तपासणी व नोंद आणि जीवनपद्धतीतील बदल हे यशस्वितेचे गमक आहे. कांचबिंदूला भिऊन चालणार नाही. त्याच्याशी धैर्याने लढा देण्याची हिंमत ठेवणे, हा एकच उपयुक्त मार्ग आहे.