वेदनामुक्तीची जादू : अँनेस्थेशिया Anesthesia
कोणतीही शस्त्रक्रिया म्हणजे काही विशिष्ट विकार बरा करण्यासाठी, विशिष्ट व्याधींवर उपचार करण्यासाठी शास्त्रशुद्ध पद्धतीने विशिष्ट तंत्राने केलेली जखम. ही जखम बाहेरून दिसणारी असेल अथवा न दिसणारीही असू शकेल. अेंडोस्कोपच्या मदतीने केल्या जाणार्‍या अनेक शस्त्रक्रियांमध्ये बाहेरून कोणतीच जखम नसते वा आत केलेल्या शस्त्रक्रियेच्या तुलनेत बाहेरील जखम नगण्य असते. पण, जखम लहान असो वा मोठी, बाहेरून दिसो वा न दिसो, जखम म्हटली की वेदना आलीच. शुद्धीवर असलेला आणि वेदनेची जाणीव न गमावलेला सामान्य माणूस शस्त्रक्रियेची वेदना कशी सहन करणार? म्हणूनच शस्त्रक्रियेदरम्यान वेदना जाणवू नयेत, यासाठी विविध पद्धती अँनेस्थेशियाच्या शास्त्रात विकसित होत गेल्या.
आधुनिक वैद्यकाच्या विकासापूर्वी रुग्णाच्या मस्तकावर प्रहार करून त्याला बेशुद्ध करणे, रुग्णाला विविध मादक द्रव्ये देणे, त्याला बांधून अथवा इतरांनी आवळून धरून निपचित पाडणे अशा उपायांचा उल्लेख होतो. आधुनिक वैद्यकाच्या विकासात वेदनेच्या मार्गाचे जसजसे अधिकाधिक आकलन होत गेले, तसतसा विविध औषधांचा बधिरीकरणासाठी उपयोग करण्यात येऊ लागला.
शस्त्रक्रिया ही त्वचेलगतच्या भागामध्ये असेल, तुलनेने त्यात कमी आकाराचा छेद घ्यावा लागणार असेल, कमी काळाची असेल, तर तेवढय़ाच भागातील मज्जातंतूच्या शाखा इंजेक्शनद्वारे औषध त्या भागात टोकून बधिर करण्यात येतात. काही वेळा तर अतिशीत पदार्थांच्या फवार्‍याने फक्त मज्जातंतूची टोके तात्पुरती बधिर करूनही शस्त्रक्रिया केली जाते. यापुढचा भाग म्हणजे काही ठळक मज्जातंतूचे शरीरातील स्थान लक्षात घेऊन अथवा मज्जारजूच्या पातळीप्रमाणे शरीरातील विशिष्ट पातळीवरील रचना लक्षात घेऊन, त्यानुसार तो भाग वा त्या पातळीपर्यंतचा शरीराचा भाग बधिर केला जातो.
यानंतरचा भाग अर्थातच रुग्णाला पूर्णपणे बेशुद्ध करणे, यासाठी विविध प्रकारची औषधे वापरली जातात. या प्रकारात अधिकाधिक सुरक्षा आणण्यासाठी सतत नव्या औषधांसाठी, नव्या तंत्रासाठी संशोधन चालूच असते.
र्मयादित काळासाठी वेदनेपासून मुक्ती देणारे अँनेस्थेशियाचे शास्त्र आधुनिक वैद्यकातील आणि शस्त्रक्रियाशास्त्रातील एक अत्यंत आवश्यक सुविधा आहे.
No comments:
Post a Comment